Byliśmy pierwsi – ser z Kujaw

ser 2

Pierwszy ser w historii ludzkości powstał na ziemiach polskich. Nasi przodkowie wyrabiali go wcześniej niż osławione kultury Bliskiego Wschodu. Stanowiska archeologiczne, na których wykopano resztki najstarszego sera świata, ciągną się wzdłuż Wisły na Kujawach.

Odkrycia epokowego dla odtworzenia historii powstawania cywilizacji dokonał międzynarodowy zespół naukowców pod kierownictwem brytyjskiego chemika prof. Richarda Eversheda i polskiego archeologa prof. Ryszarda Grygiela.

Specjaliści z Polski, Wielkiej Brytanii i USA przedstawili swoje odkrycie w 2015 roku na łamach jednego z dwóch najbardziej prestiżowych pism naukowych świata – „Nature”. Ujawnili w nim, że kujawscy rolnicy warzyli ser już około 7,5 tysiąca lat temu. W tym czasie pierwsi ludzie nauczyli się uprawiać zboże i hodować bydło. Istnienie hodowli jest warunkiem stałego pozyskiwania i przetwarzania mleka, bo tylko oswojone zwierzęta pozwalają się doić. Na świecie jest jeden rejon, gdzie znaleziono wcześniejsze dowody na pozyskiwanie mleka – Bliski Wschód. Według obecnego stanu wiedzy tam zaczęła się rewolucja neolityczna, czyli początki uprawiania roli i hodowania zwierząt. Człowiek zaczął więc zagospodarowywać swoje środowisko, tworzyć osady i budować pierwsze cywilizacje. Ślady mleka z tego rejonu pochodzą sprzed 8 tysięcy lat. Jednak nie znaleziono dowodów na wytwarzanie sera w tamtych czasach. Dotychczas najstarsze dane dotyczące serów pochodziły sprzed 5 tysięcy lat.

Pomysłodawcą poszukiwania śladów mleka na ściankach naczyń z polskich wykopalisk był dr Peter Bogucki z uniwersytetu Princeton w USA. Już 30 lat temu wysunął hipotezę, że kujawskie naczynia z małymi otworkami służyły do produkcji sera. Zauważył, że niektóre ludy do dzisiaj do produkcji sera używają podobnych naczyń, ale zrobionych z drewna. Kujawianie mieli produkować sery w ceramicznych naczyniach, których fragmenty odkryte zostały w Brześciu Kujawskim, Miechowicach, Smólsku, Wolicy Nowej, Starym Nakonowie i Ludwinowie.

Wydobyte przez polskich archeologów fragmenty ceramiki zbadali chemicy z uniwersytetu w Bristolu, w Wielkiej Brytanii. Przeanalizowali skład kwasów tłuszczowych pozostałych na tzw. naczyniach sitowatych. Znaleziska pochodzą ze stanowisk kultury ceramiki wstęgowej rytej, datowanej na okres między 5300 a 4900 lat przed Chrystusem.

Wykonane z gliny naczynia starożytnych serowarów z Kujaw są nieduże: mierzą maksymalnie 20 cm i mają pojemność około 5 litrów. Kształtem przypominają odwróconego klosza z otworkami po bokach o średnicy od jednego do dwóch milimetrów. Na spodzie znajduje się większy otwór zatykany kawałkiem tkaniny. Do tych ceramicznych sit wlewano mleko, które musiało się odstać i ściąć dzięki podpuszczce. Dopiero tak zagęszczone mleko było podgrzewane i odsączane. Pierwszy ser w dziejach cywilizacji przypominał – według naukowców – dzisiejszą mozzarellę.

Zdaniem dr. Boguckiego, produkowany na starożytnych Kujawach ser przyczynił się do prawdziwej rewolucji w rozwoju ludzkości. Badania dowiodły bowiem, że w ten sposób nasi przodkowie posiedli umiejętność zmniejszania zawartości laktozy w mleku, a w tym czasie większość ludzi nie tolerowała laktozy. Tymczasem ser jest szczególnie efektywnym sposobem wykorzystania mleka, bo pozwala na konserwację pokarmu zawierającego dużo cennego białka, które było niezbędne dla przetrwania i rozwoju społeczeństw w naszym klimacie, znacznie chłodniejszym niż na Bliskim Wschodzie.

Czytaj też

FOT: FREEIMAGES.COM

Jeśli masz ochotę – zapisz się na ukazujący się raz w tygodniu newsletter informujący o nowych wpisach na naszym blogu. Wystarczy przysłać e-mail z hasłem NEWSLETTER w tytule na adres: rudaweb.pl@gmail.com

RudaWeb

Jeden Komentarz

  1. Pierwszy ser mógł być twarogiem. Gdy mleko dłużej postoi to się zsiada. Mogli go przypadkowo podgrzać lub samo się podgrzalo stojąc blisko ogniska bo wystarczy niezbyt wysoka temperatura i już mieli ser. Możliwe że te gliniane garnki nagrzaly się i od słońca. A potem wystarczyło odcedzić, wycisnąć np przez płótno, dobrze posolić i wznikala brydza która można było przechowywać długo jako zapasy na zimę.
    Ciekawy artykuł szkoda że schowany daleko na zapleczu.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *